Αναζητώντας
ένα «Σχέδιο Ολιστικής Διαχείρισης»
για
τον Ελαιώνα της Άμφισσας
Του
Αθανασίου Η. Παναγιωτόπουλου,
Προέδρου
Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Δελφών
Άμφισσα,
20 Οκτωβρίου 2013
Η ορθή διαχείριση του Ελαιώνα
της Άμφισσας αποτελεί ένα βασικό ζητούμενο (ίσως το πλέον σημαντικό) για την
παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση της περιοχής μας.
Η πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων
(Περιφέρεια, Δήμος, Συνεταιρισμοί, Ε.Λ.Γ.Α., Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε., Τ.Ο.Ε.Β., Εφορείες
Αρχαιοτήτων, Ε.ΥΔ.Α.Π., Δασαρχείο κλπ) και το έλλειμμα μιας σαφούς κεντρικής
καθοδήγησης και συντονισμού έχουν οδηγήσει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς σε
ένα τέλμα αναποτελεσματικότητας και τους ελαιοκαλλιεργητές σε κατάσταση
αμηχανίας. Το προφανές αποτέλεσμα είναι η υποβάθμιση του προϊόντος της «Ελιάς
Αμφίσσης» και η σταδιακή απεμπόληση των σημαντικών και πολλαπλών δυνατοτήτων
της.
Η καταστροφική πυρκαγιά της 5ης
Αυγούστου 2013 ήλθε να μας υπενθυμίσει με τον πιο έντονο και δραματικό τρόπο,
τόσο την τεράστια σημασία που έχει ο καθημερινός αγώνας για τη διατήρηση του
τεράστιου αυτού γεωργικού και πολιτιστικού πλούτου, όσο και την ανάγκη πλήρους
αναπροσαρμογής της στάσης που επιδεικνύει η περιοχή μας στο κορυφαίο αυτό θέμα.
Από ετών προβληματίζομαι για
τις πολλές και διαφορετικές παραμέτρους που εμπεριέχει το συγκεκριμένο ζήτημα
κι έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι απαιτείται η εκπόνηση και η εφαρμογή ενός
καλά μελετημένου «Σχεδίου ολιστικής διαχείρισης» για τον Ελαιώνα της Άμφισσας.
Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις διαστάσεις του ζητήματος και
να προτείνει λύσεις όχι αποσπασματικές, αλλά συμπληρωματικές, με ενιαία λογική
και μακροπρόθεσμη στρατηγική.
Συγκεκριμένα πρέπει να
εξεταστούν υπό το πρίσμα αυτό οι εξής πτυχές, τις οποίες εδώ παραθέτω συνοπτικά:
Α) Η παραγωγική διαδικασία.
Στο θέμα αυτό είναι μονόδρομος, κατά τη γνώμη μου, η βιολογική καλλιέργεια της
ελιάς, που θα επιφέρει την ποιοτική αναβάθμιση του προϊόντος και το άνοιγμα
νέων και πιο επικερδών αγορών. Σημαντικό είναι επίσης γίνει πιο δυναμική
αξιοποίηση της πιστοποίησης Π.Ο.Π. (προστατευόμενη ονομασία προέλευσης) για την
Ελιά Αμφίσσης, ενώ θα μπορούσε να διερευνηθεί και η δυνατότητα αντίστοιχης
πιστοποίησης για το ελαιόλαδό μας.
Β) Η τυποποίηση της ελιάς
και του λαδιού και η προώθηση του προϊόντος. Πρέπει πάση θυσία να ολοκληρωθεί
η μεγάλη επένδυση της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (πλέον Ελαιουργικός
Αγροτικός Συνεταιρισμός) Άμφισσας, συνεπώς όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες
οφείλουν να παραμερίσουν κάθε γραφειοκρατικό εμπόδιο που καθυστερεί την
ολοκλήρωση μιας τόσο κομβικής επένδυσης στον πιο κρίσιμο τομέα. Ταυτόχρονα ο
Ελαιουργικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Άμφισσας πρέπει να εδραιώσει στο σκέλος
των πωλήσεων και της προώθησης του προϊόντος ένα σύγχρονο σύστημα που θα
λειτουργεί με τα κριτήρια της ιδιωτικής οικονομίας, με κίνητρα τόσο για τους
παραγωγούς, όσο και για τους τυποποιητές, πωλητές και εξαγωγείς. Σε όλο τον
προηγμένο γεωργικά κόσμο (και σε αρκετές περιοχές της χώρας μας πλέον), η
επιτυχία θεμελιώνεται πάνω στο υγιές συνεταιριστικό κίνημα, το ίδιο συνεπώς πρέπει
να επιδιώξουμε και για τον τόπο μας, χωρίς βεβαίως αυτό να αποκλείει ανεξάρτητες
κινήσεις από άλλους χώρους της γεωργικής οικονομίας. Στην κατεύθυνση αυτή
μπορούμε να επιδιώξουμε την οριοθέτηση μικρών θυλάκων επιχειρηματικότητας στο
Χρισσό, το Σερνικάκι κ.α., όπου και θα επιτρέπεται η επεξεργασία, αποθήκευση,
τυποποίηση και εμπορία ελιάς και ελαιολάδου.
Γ) Η διαχείριση των
αποβλήτων. Η «καυτή αυτή πατάτα» δεν πρόκειται ποτέ να βρει οριστική λύση,
αν δεν αποφασίσουν από κοινού οι εμπλεκόμενοι φορείς να προτείνουν φιλόδοξες
λύσεις (έχουν ήδη προταθεί από αξιόπιστους επιστημονικούς χώρους κάποιες
τέτοιες), ακριβές ενδεχομένως στην εκτέλεσή τους, αλλά οικονομικές κατά τη φάση
της λειτουργίας τους, για τις οποίες να απαιτήσουμε τη χρηματοδότησή τους από
τα αντίστοιχα προγράμματα (εθνικά ή ευρωπαϊκά) κατά προτεραιότητα και με έντονη
εμπλοκή πέραν των άλλων και του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο από πολλές απόψεις
φέρει την κύρια ευθύνη για την προστασία του μοναδικού πολιτιστικού πλούτου του
Δελφικού Τοπίου, που το ίδιο έχει θεσμοθετήσει εδώ και δεκαετίες. Η απόρριψη
λυμάτων στα ρέματα και στη θάλασσα αποτελεί σημαντική δυσφήμηση για την περιοχή
συνολικά, αλλά και για τον πολλαπλά προστατευόμενο Ελαιώνα μας, όμως το
μειονέκτημα στην περίπτωση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όπλο και
επιχείρημα.
Δ) Η προστασία από φυσικές
καταστροφές. Στο πεδίο αυτό οφείλουμε να εκπονήσουμε ένα καλά μελετημένο
και λειτουργικό επιχειρησιακό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει τόσο την πρόληψη, όσο
και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και θα εμπλέκει όλες τις Υπηρεσίες που
πρέπει να συμμετάσχουν, αλλά και τους ενεργούς πολίτες και τους συλλογικούς
φορείς της περιοχής. Το σχέδιο αυτό δεν πρέπει να μείνει κλειδωμένο σε κάποιο
συρτάρι, αλλά να εφαρμόζεται σε ετήσια βάση, με τακτική εκπαίδευση και συμμετοχή
στις δράσεις όλων των εμπλεκομένων.
Ε) Η τουριστική ανάδειξη.
Ο τομέας αυτός δεν είναι καθόλου αποκομμένος και ανεξάρτητος από τους προηγουμένους.
Ένας Ελαιώνας που δεν παράγει βιολογικό και ποιοτικό προϊόν, που δεν τυποποιεί
σε όμορφη και λειτουργική συσκευασία την ελιά και το λάδι και δεν είναι
καθαρός, σαφώς δε μπορεί να αποτελέσει τουριστικό προϊόν. Ο Ελαιώνας όμως της
Άμφισσας, με την (έστω μερική εν πρώτοις) κάλυψη των παραπάνω προϋποθέσεων, με
τη μοναδικότητα του τοπίου του και με τις εξαιρετικές ιστορικές και
πολιτιστικές διαδρομές που αυτός μπορεί να προσφέρει, αποτελεί έναν εν δυνάμει
σημαντικό αγροτουριστικό προορισμό, που θα λειτουργεί συμπληρωματικά, τόσο με
την κύρια παραγωγική διαδικασία, όσο και με τους υπόλοιπους τουριστικούς πόρους
του τόπου μας. Αυτό απαιτεί κι εδώ ασφαλώς τη συνεργασία των διαφόρων φορέων,
αλλά κυρίως απαιτεί οριστικό ξεπέρασμα των αγκυλώσεων του παρελθόντος, που
εμφανίζονται σε κάθε προσπάθεια σοβαρής επένδυσης, με αποτέλεσμα σχεδόν όλες
αυτές να έχουν κολλήσει στις ξέρες είτε της πολεοδομικής νομοθεσίας, είτε της
αρχαιολογικής νομοθεσίας, είτε της δασικής νομοθεσίας. Προτάσεις αξιόλογες
έχουν κατατεθεί κατά το παρελθόν (υπενθυμίζω την πρόταση για τη δημιουργία
θεματικού πάρκου στον Ελαιώνα ή στις παρυφές του) κι ενδεχομένως να εμφανιστούν
αρκετές ακόμη.
Όλα τα ανωτέρω, που ακροθιγώς
επεσήμανα, είναι βέβαιο ότι θα μείνουν σε επίπεδο διακηρύξεων και καλών
προθέσεων, αν δε βρεθεί τρόπος συντονισμού όλων των εμπλεκομένων φορέων σε ένα
σύστημα ολιστικής διαχείρισης του Ελαιώνα της Άμφισσας. Επειδή προφανώς δεν
είναι καθόλου κατάλληλη εποχή για να προτείνει κανείς την ίδρυση ενός νέου
Φορέα στον οποίο θα ανατεθούν οι σχετικές αρμοδιότητες, οφείλουμε να
αναζητήσουμε τη σύσταση εκ των υφισταμένων εμπλεκομένων τοπικών φορέων (Δήμος
Δελφών, Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, οι αγροτικοί Συνεταιρισμοί με πρώτον τον
Ε.Α.Σ. Άμφισσας, οι δύο Τ.Ο.Ε.Β. της περιοχής, το Ε.Β.Ε. Φωκίδας, η Ι΄ Ε.Π.Κ.Α.
Δελφών, το Κ.Π.Ε. Άμφισσας ως επιστημονικός σύμβουλος, ενδεχομένως και άλλοι) ενός
αντιπροσωπευτικού σχήματος, που θα λειτουργεί ως όργανο με αρμοδιότητες: α)
τη σύνταξη του ολοκληρωμένου αυτού σχεδίου και την παρακολούθηση της εφαρμογής
του, β) το συντονισμό και την καθοδήγηση των διαφόρων υπηρεσιών που εμπλέκονται
στις απαιτούμενες δράσεις, γ) την επιστημονική τεκμηρίωση των πρωτοβουλιών που
θα αναληφθούν και δ) την επικοινωνιακή υποστήριξη του εγχειρήματος.
Στο συντονιστικό αυτό σχήμα που
προτείνω, έχω την άποψη ότι πρέπει να ηγείται ο Δήμος Δελφών, καθώς είναι
ξεκάθαρα ο θεσμός άμεσης αναφοράς των πολιτών και αυτός που μπορεί να
κινητοποιήσει δυνάμεις με τη μεγαλύτερη ευχέρεια, ενώ ταυτόχρονα φέρει την
απαιτούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση ώστε να προτείνει και να διεκδικήσει
καίριες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του συστήματος διαχείρισης του Ελαιώνα της
Άμφισσας, μέσα από μια προσέγγιση ολιστική, ριζοσπαστική και μακροπρόθεσμη.
--------------------------------------------------------------------------------------
